“Cảnh giới đỉnh cao” của loa hi end chính là là loa kèn nghe nhạc. Bài viết chia sẻ kiến thức về khái niệm, lịch sử và những thương hiệu loa kèn nổi tiếng trên thế giới hiện nay.
Loa kèn nghe nhạc là gì?
Định nghĩa
Loa kèn nghe nhạc là dạng loa có sử dụng kèn để nâng cao hiệu quả của củ loa. Kèn xem như 1 “biến áp âm học” giúp cải thiện liên kết giữa củ loa và không khí. Kết quả đạt được là nâng cao công suất đầu ra của củ loa.
Loa kèn Cessaro Liszt II (Đức)
Hiện nay trong lĩnh vực âm thanh, kèn được ứng dụng nhiều khi chế tác loa. Loa kèn thường được coi là cảnh giới cao nhất của loa hi end.
Tác dụng của chiếc kèn
Chiếc kèn có tác dụng khuếch đại âm thanh, tạo ra công suất âm thanh nhiều hơn khoảng (10dB) so với củ loa bình thường không dùng kèn. Do vậy, kèn được ứng dụng nhiều trong các hệ thống âm thanh công cộng, loa siêu thanh và hệ thống âm thanh tại các khu vực lớn như nhà hát, sân vận động…
Trong lĩnh vực loa hi end, chiếc kèn không đơn thuần để khuếch đại âm thanh mà còn ảnh hưởng rất nhiều tới chất lượng âm thanh. Chất liệu làm kèn, hình dạng kèn, kích thước… đều tạo ra âm thanh khác biệt. Khác biệt của các hãng loa kèn nghe nhạc nằm ở công nghệ chế tác kèn còn củ loa thì họ có thể dùng giống nhau của hãng củ loa nổi tiếng nào đó.
Kèn loa nghe nhạc rất đa dạng
Loa kèn có nhược điểm là khả năng khuếch đại dải tần nào phụ thuộc vào chu vi miệng kèn. Để phù hợp với dải âm trầm thấp nhất, chiếc kèn sẽ phải rất lớn (đường kính có thể tới hơn 3m, đó sẽ rất bất tiện cho loa gia đình). Vì vậy kèn thường được sử dụng nhiều để bổ trợ cho loa trung và loa treble có dải tần vừa phải.
Lịch sử loa kèn nghe nhạc trên thế giới
Từ thời xa xưa đã xuất hiện những mẫu kèn đầu tiên của thế giới, đó chính là tù và. Được làm từ sừng động vật, tù và dùng để tăng âm lượng hoặc tạo ra âm thanh.
Thế kỷ 17, có hai học giả tập trung nghiên cứu phát triển họng kèn. Đó là Athanasius Kircher (Đức) và Samuel Morland (Anh). Chỉ có Samuel Morland là được ghi nhận đã có sản phẩm cụ thể, một loạt họng kèn cỡ lớn sử dụng cho dàn đồng ca hoặc giao hưởng nhà thờ..
Loa kèn nghe nhạc Vamping Horn đang được lưu giữ tại bảo tàng Harborough
Thế kỷ 18, Lagrange, Bernoulli, Euler đã đưa ra lý thuyết dẫn truyền sóng âm qua họng kèn.
Thế kỷ 19, những chiếc loa phóng thanh hình nón bắt đầu được dùng ở điểm công cộng.
Năm 1911, Peter Jensen và Edwin Pridham sáng chế ra loa điện động đầu tiên. Họ kết nối loa với họng kèn để tạo ra âm lượng lớn hơn, sau đó kiểm tra khả năng khuếch đại âm thanh qua micro. Tuy nhiên họ không tính đến hồi tiếp khi đặt micro và loa quá gần nhau nên đã tạo ra âm thanh lớn đến mức tưởng như nổ tung cả căn nhà. Sau khi thử nghiệm thành công, họ gắn loa với họng kèn trên mái nhà. Khi họ chơi vài bản nhạc từ đĩa than, người dân cách xa hàng dặm có thể nghe thấy.
Những năm 1920, Western Electric trở thành công ty đầu tiên sản xuất loa cho hệ thống radio gia đình. Trước đó radio chỉ được nghe bằng headphone, chưa khuếch đại âm thanh đủ để nghe ngoài.
Loa kèn của Western Electric
Những năm tiếp theo, Western Electric bắt đầu lấn sân sang lĩnh vực điện ảnh. Họ chế tạo những hệ thống loa kèn nghe nhạc rất lớn sử dụng cho rạp hát. Những hệ thống hàng đầu của Western Electric được gọi là widerange bởi đáp tuyến cực rộng thời đó. Tuy nhiên, hệ thống này vẫn tồn tại hạn chế như độ trễ pha giữa củ loa trong họng kèn và củ loa bass, độ méo tiếng cao và nhạy thấp của củ loa bass…
Năm 1933, studio MGM tìm đến Jim Lansing và tiến sĩ John Blackburn (những người làm nên thương hiệu Altec Lansing và JBL nổi tiếng sau này) để cải tiến hệ thống widerange. Sau đó họ đã nghiên cứu và tạo ra hệ thống mới mang tên Shearer Horn.
Một phiên bản Shearer Horn
Sau đó loa kèn liên tục được cải tiến tại nhiều nơi trên thế giới theo nhiều cách khác nhau. Hiện nay, loa kèn nghe nhạc thường là các bộ loa ultra hiend với công nghệ chế tác tinh xảo. Đức được coi là đất nước mạnh nhất về loa kèn hi end trên toàn thế giới.
Loa kèn hi end
Có thể hiểu rất đơn giản loa kèn hi end là loại loa có sử dụng kèn nhưng thuộc phân khúc cao cấp nhất. Sự cao cấp thể hiện ở giá thành, hình thức, thương hiệu và đặc biệt là chất lượng sản phẩm.
Ưu điểm
Kích thước của loa kèn nghe nhạc rất lớn, nhìn cực kỳ hoành tráng. Vóc dáng đi kèm với công suất lớn khiến chúng phù hợp với những phòng nghe rộng.
Loa kèn hi end luôn được thiết kế hình thức đẹp như một tác phẩm nghệ thuật. Chưa cần nghe, chỉ nhìn thôi đã thấy được sự cao cấp của sản phẩm. Có những hãng loa kèn có chính sách tùy chỉnh thiết kế theo yêu cầu của từng khách hàng.
Loa kèn nghe nhạc cao cấp như một tác phẩm nghệ thuật
Điều làm nên giá trị cho một cặp loa tất nhiên vẫn là chất lượng âm thanh của nó. Các dải âm được loa kèn nghe nhạc bóc tách tốt, cùng với sự hỗ trợ của họng kèn khiến âm thanh lợi về chi tiết và lợi về khuếch đại nên các màng loa không phải đánh lớn nên cũng ít bị méo tiếng đem lại âm thanh trung thực hơn. Chúng tái hiện sân khấu 3D rộng, hoành tráng, thậm chí nhiều sản phẩm có khả năng tái hiện sân khấu tỉ lệ 1:1.
Có thể update nâng cấp cấu hình thêm các module cho loa kèn dễ hơn loa cây cố định.
Nhược điểm
Như định nghĩa, loa kèn thường được cho là cảnh giới cao nhất của loa hi end nên giá thành của chúng cũng phải đạt “cảnh giới” đó. Thông thường loa kèn sẽ có giá rất cao, với những thương hiệu tên tuổi. Chúng tôi không đề cập tới hàng handmade tại Việt Nam vì rất khó để định giá những sản phẩm này.
Loa kèn thường có công suất lớn yêu cầu phòng nghe rộng
Nhược điểm tiếp theo của loa kèn, bắt đầu từ ưu điểm của chúng. Kích thước đồ sộ cùng với công suất lớn của loa kèn nghe nhạc yêu cầu diện tích phòng nghe đủ lớn để có thể xử lý âm học. Với thời đại “tấc đất tấc vàng” như bây giờ, không phải ai cũng có đủ khả năng xây dựng một phòng nghe với kích thước lớn như vậy.
Các hãng loa kèn tại Việt Nam
Cessaro Horn Acoustics
Phát triển dựa theo triết lý “Cao cấp không chỉ là một từ thông dụng, cao cấp nghĩa là tuyệt đối không thỏa hiệp khi lựa chọn các thành phần, kích thước sản phẩm và chi phí trong thiết kế”. Những sản phẩm của Cessaro luôn có giá rất đắt nhưng bù lại mang tới trải nghiệm riêng biệt. Bên cạnh các tùy chọn của hãng để cá nhân hóa, Cessaro còn cung cấp khả năng điều chỉnh theo sở thích và nhu cầu của người dùng, tất nhiên là trong giới hạn để chất lượng âm thanh không bị ảnh hưởng.
Loa kèn nghe nhạc Cessaro được tùy biến rất đa dạng
Odeon Audio
Cuối những năm 70, Founder kiêm CEO của Odeon, Axel Gersdorff, bắt đầu phát triển hệ thống loa. Năm 1987, ông thành lập ARS-Elektroakustik chuyên thiết kế và sản xuất các sản phẩm âm thanh cao cấp. Ngay sau đó, ông bắt đầu thử nghiệm loa kèn. Năm 1990, ông thiết kế ra những chiếc kèn đặc biệt làm từ ván ép lớn và có đường cong độc đáo. Năm 1993, thế hệ loa kèn nghe nhạc Odeon đầu tiên ra mắt và đạt được thành công.
Acapella Audio Arts
Acapella được thành lập bởi Alfred Rudolph và Herman Winters vào năm 1978 ở Duisburg. Triết lý phát triển: “Chúng tôi có trách nhiệm xây dựng cầu nối giữa âm nhạc và thế giới kỹ thuật”. Acapella luôn được coi là một trong những nhà sản xuất loa kèn hàng đầu về công nghệ.
Công nghệ hàng đầu của Acapella là kèn hình cầu được tạo ra năm 1978. Hình dạng kèn kết hợp với độ động và tốc độ cực cao của màng loa hầu như không trọng lượng khiến âm thanh được khuếch đại mà không làm biến dạng hoặc biến màu âm sắc.
Loa treble plasma là công nghệ ít nhà sản xuất sử dụng, càng hiếm nhà sản xuất sử dụng nó tốt như Acapella. Công nghệ này mang lại khả năng tái tạo âm thanh chính xác nhất và nhanh nhất trong các loại loa thời điểm hiện tại.
Hãng loa JBL
JBL là công ty của Mỹ chuyên sản xuất thiết bị âm thanh, bao gồm amply, loa và tai nghe. Tiền thân của JBL là “Lansing Manufacturing Company” do James Bullough Lansing và Ken Decker thành lập năm 1927. Năm 1939, Ken Decker thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay. Lansing là một kỹ sư giỏi nhưng không phải người kinh doanh tốt nên công ty của ông trải qua rất nhiều thăng trầm. Cho đến hiện nay, JBL đã phát triển rất mạnh trở thành một trong những thương hiệu được biết đến rộng rãi nhất trên thế giới.
Avantgarde Acoustics
Tiếp tục một thương hiệu loa kèn nghe nhạc nữa đến từ Đức – vương quốc của loa kèn. Hai tiêu chí Avantgarde luôn hướng tới là sự tinh khiết và hiệu suất. Với công nghệ đặc trưng xây dựng theo công thức sinh học, hướng đến hình phễu vành tai người, cho phép nguyên tắc truyền âm khéo léo nhất. Trung thành tuân thủ các nguyên tắc tự nhiên và đưa chúng vượt qua các giới hạn vật lý. Không ngừng tối ưu hóa từng thành phần và các tương tác của chúng trong hệ thống để hoàn thiện.
Loa kèn nghe nhạc Cessaro Horn Acoustics
Dù mới xuất hiện chưa lâu nhưng Cessaro đã nhanh chóng trở thành thương hiệu loa kèn số 1 nước Đức và cũng là thương hiệu loa kèn hàng đầu thế giới hiện nay.
Triết lý
Cessaro hướng tới “những kiệt tác được đặt riêng” làm triết lý của mình. Đây gọi là triết lý Bespoke, bắt nguồn từ lĩnh vực thời trang (vest) cho đến nay được sử dụng với nhiều ngành nghề. Sử dụng kỹ thuật độc quyền và tay nghề đặc biệt, họ tạo ra những sản phẩm loa kèn nghe nhạc cao cấp thực sự mang tính cá nhân hóa cao. “Cao cấp” ở đây là không có giới hạn nào về thành phần, kích thước hay chi phí sản xuất. Mục đích duy nhất là tái tạo âm thanh và mang tới trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng.
Hai trong số nhiều tùy chỉnh của Cessaro
Bên cạnh những tùy chọn có sẵn để cá nhân hóa, Cessaro còn cung cấp khả năng điều chỉnh kỹ thuật theo sở thích của khách hàng. Tùy chỉnh là không có giới hạn, trừ khi chất lượng âm thanh bị ảnh hưởng.
Đặc trưng công nghệ
Công nghệ đặc biệt trong chế tác kèn: Kèn composite được làm thủ công với cấu trúc 2 lớp vỏ và 1 lớp cao su polyme đặc biệt. Có thể nói kèn của Cessaro là loại kèn nặng nhất thế giới, chi phí chế tạo hầu như không bị giới hạn. Họng kèn đặc trưng mang tới chất lượng âm thanh khác biệt dù củ loa từ nhà cung cấp khác.
Kích thước loa kèn nghe nhạc của Cessaro rất khổng lồ, ngay cả khi so với các dòng loa kèn khác. Dòng lớn nhất của Cessaro là Omega có kích thước cao 2.8m, nặng 5 tấn. Cặp loa này đang giữ vị trí thứ 2 trong danh sách những cặp loa đắt nhất thế giới.
Loa kèn nghe nhạc Cessaro Omega I
Do sử dụng kèn cho các củ loa nên công suất của loa Cessaro luôn rất lớn và có độ nhạy cao. Thường thì độ nhạy của chúng là hơn 100dB/W.
Bên trong loa kèn Cessaro có sẵn amply chủ động cho loa bass nên không yêu cầu công suất amply ngoài quá lớn. Vì vậy nên dù công suất của loa kèn nghe nhạc Cesaro rất lớn nhưng vẫn dễ phối ghép. Ampli trong còn cho phép tùy chỉnh âm lượng bass phù hợp với kích thước phòng nghe.
Chất âm
Sân khấu 3D được loa kèn nghe nhạc Cessaro tái tạo như thật (tỉ lệ 1:1). Âm thanh được thể hiện có âm trường rộng và sâu, âm hình chi tiết. Tốc độ đáp ứng nhanh gần như nhạc cụ thật. Chúng có thể giúp người nghe “thấy” cả dàn nhạc giao hưởng hoành tráng khi họ nhắm mắt lại.
Loa kèn nghe nhạc Cessaro Liszt III tại showroom
Đáp tuyến tần số rộng và giữ được sự cân bằng, âm thanh hài hòa thoải mái dù nghe trong thời gian dài. Các dải tần bóc tách tốt, âm sắc của từng nhạc cụ hay giọng hát được thể hiện chi tiết và rõ ràng.
Nghe thử loa kèn hi end ở đâu?
Các triển lãm âm thanh hi end tại Việt Nam
Nếu không thể chờ đến lúc triển lãm được tổ chức, bạn có thể đến showroom để nghe thử. Loa kèn thường rất to nặng và đắt tiền, bạn nên tìm những nhà phân phối lớn mới có điều kiện sẵn sàng cho bạn nghe thử.
Showroom có nhiều mẫu loa kèn nghe nhạc khác nhau.
Nguồn: Công Audio
