Sự công phu của đĩa than không chỉ đòi hỏi từ giai đoạn lắp đặt thiết bị, mà ngay cả trong quá trình chuẩn bị người dùng cũng đã phải trang bị những kiến thức nhất đinh rồi.
Chất lượng âm thanh của hệ thống đĩa than bị ảnh hưởng khá nhiều bởi cách mà người sử dụng chăm sóc, vệ sinh cho đĩa than. Rất nhiều tạp âm trong quá trình chơi (các tiếng tạch, bụp, nhảy âm) là hậu quả của việc chăm sóc đĩa than không đúng cách. Thế nhưng cũng có những đĩa than được sản xuất từ cách đây hơn 40 năm, chơi rất nhiều lần nhưng vẫn ở trong tình trạng sử dụng rất tốt. Do đó, hãy xây dựng cho mình một vài thói quen đơn giản khi sử dụng đĩa than và chắc chắn người nghe sẽ phát huy được hết chất âm của nó. Để được hướng dẫn rõ hơn, người dùng có thể tìm đĩa It’s a Vinyl World, After All: Michael Fremer’s Guide to Record Cleaning, Storage, Handling, Collecting & Manufacturing. Cũng với đĩa DVD này, người dùng cũng sẽ được giới thiệu giai đoạn hậu kỳ của quá trình làm đĩa than, từ những khâu như master bản thu cho đến sản xuất đĩa cứng.
Nhìn chung, các đĩa than nên được xếp dọc, dựa vào nhau đủ chắc chắn có thể xếp thành khối đứng được trên sàn nhà mà không bị nghiêng, nhưng không ép vào nhau quá chặt. Nếu như nhìn thấy vỏ ngoài đĩa than có một vòng tròn trắng ở chính giữa thì đó là dấu hiệu cho thấy đĩa bị xếp quá chặt, điều này sẽ khiến vùng nhô ra quanh nhãn đĩa nhanh bị mòn, rách hơn các phần còn lại. Áp lực cũng sẽ ép vụn giấy từ vỏ giấy lót bên trong lọt vào rãnh đĩa, từ đó mới tạo thành những tiếng bụp bụp, tạch tạch.
Đĩa than nên được đặt tránh xa các nguồn phát nhiệt và không nên đặt trực tiếp dưới ánh mặt trời. Với mức nhiệt độ trung bình, nếu như đĩa than tì vào một góc nhỏ hơn 90 độ một chút, nó sẽ mất đi độ phẳng của mình. Người dùng có thể sử dụng máy làm phẳng đĩa than. Máy này sẽ tỏa ra một lượng nhiêt nhẹ, đồng thời áp một lực đồng đều lên toàn bộ bề mặt đĩa. Nó hoạt động giống như bàn là, chỉ khác ở chỗ là bề mặt bên trong sẽ phẳng hoàn toàn.
Yêu cầu quan trọng nhất khi chăm sóc cho đĩa than là không chạm vào phần bề mặt sẽ chơi của đĩa, kể cả là rìa ngoài. Thay vào đó, lấy cả đĩa và vỏ giấy lót ra cùng lúc ra khỏi vỏ cứng, sau đó rê tay lên vỏ giấy lót cho đến khi ngón tay có thể chạm vào phần nhãn đĩa mà không chạm vào bề mặt đĩa sẽ chơi. Dùng lòng bàn tay và ngón cái để cố định, sau đó dốc đĩa ra vỏ giấy lót giấy và nhanh chóng giữ đĩa bằng cả hai lòng bàn tay khi vỏ giấy đã được tháo hoàn toàn. Rất nhiều người lấy đĩa ra bằng cách nắm vào phần rãnh vào của đĩa. Việc này sẽ khiến dầu trên tay dây ra rãnh ngoài cùng. Khi sử dụng, đầu kim sẽ bôi dầu này ra khắp bề mặt còn lại của đĩa. Tệ hơn, dầu này sẽ giữ lại bụi cùng các mảnh vụn trên đĩa cũng như trên đầu kim.
Một vài nhà sản xuất có ý tưởng khá hay, đó là thay vỏ lót giấy hoặc vỏ lót plastic bằng vỏ lót làm bằng giấy gạo. Thông thường vỏ lót giấy sẽ để lại những sợi li ti trên bề mặt đĩa, còn vỏ lót plastic dễ bị rã theo thời gian, để lại những vụn nhỏ trên đĩa. Giấy gạo không phải sản phẩm gốc từ gỗ nên nó sẽ không rụng sợi ra bề mặt đĩa.
Trước khi chơi đĩa than, người dùng nên phủi bụi khỏi đĩa bằng một khăn lau vi sợi. Sau khi đã đặt đĩa lên mâm đĩa than, người dùng có thể quét qua bề mặt bằng chổi sợi carbon để loại bỏ những bụi li ti. Giữ chổi đĩa than nhẹ nhàng, đặt lên bề mặt đĩa và giữ nguyên trong khi đĩa đang quay. Cứ như vậy vài vòng thì dừng lại.
Lý tưởng nhất là làm sạch cả đầu kim đĩa than trước khi chơi ở bất cứ mặt nào của đĩa. Đầu kim cũng bị dính bụi khi chạy quanh rãnh đĩa, điều đó sẽ làm thay đổi hình dạng của nó và từ đó làm giảm chất lượng âm thanh, khiến rãnh đĩa nhanh bị mòn hơn. Người dùng nên làm sạch đầu kim với và dung dịch làm sạch chuyên dụng. Bất cứ sản phẩm nào đang có mặt trên thị trường cũng sẽ làm tốt nhiệm vụ này.
Khi làm sạch đầu kim, nên lau từ đằng sau ra trước, từ phần đuôi của cantilever ra đến đầu kim. Lưu ý rằng có những nhà sản xuất kim đĩa than khuyến cáo không dùng dung dịch để làm sạch, trong khi những nhà sản xuất khác lại khuyến khích dùng dung dịch để loại bỏ bụi khỏi đầu kim một cách hiệu quả. Tranh cãi về việc loại chổi vệ sinh kim đĩa than nào tốt nhất cũng chả thiếu, vì thế tốt nhất người dùng nên làm theo hướng dẫn vệ sinh của nhà sản xuất.
Nguồn: tapchihifi.com/Nguyễn Hào
