Xavian Audio – bản hoà tấu mộc mạc tràn đầy âm hưởng Ý

Hãng loa của người Ý

Roberto Baletta, nhà sáng lập Xavian Audio là một người Ý sinh ra và lớn lên tại thành phố miền bắc là Turin. Ông tốt nghiệp chuyên ngành điện tử vào những năm 1980. Từ nhỏ, âm nhạc đã ngấm sâu vào con người của Baletta bởi các ông chú trong gia đình đều là những nghệ sĩ chơi nhiều nhạc cụ khác nhau như trống, trumpet, guitar… Cuộc sống của ông gắn liền với âm nhạc, mỗi tối gia đình thường mở những bản nhạc jazz từ đầu đĩa than ở phòng khách, còn những người chú thì lúc nào cũng gây ồn ã với những bài tập nhạc ngay tại gia. Chính môi trường sống bao bọc bởi âm nhạc đã giúp Roberto Baletta có được niềm đam mê nghệ thuật từ nhỏ và tạo được sự ảnh hưởng lớn trong việc định hướng chất âm sau này của thương hiệu Xavian.

 

Bộc lộ sớm tài năng thiên bẩm, từ năm 14 tuổi, Baletta đã có được thiết kế loa đầu tay. Đó là một mẫu loa monitor 2 đường tiếng sử dụng các driver của Anh Quốc, tuy còn nhiều lỗi nhưng vẫn thể hiện được những ý đồ của ông là hướng đến một chất âm có độ chính xác, độ trung thực cao và gần với màu âm tự nhiên. Suốt khoảng thời gian trung học cho đến khi tốt nghiệp, ông dành hầu hết quỹ thời gian rỗi để mày mò, tìm hiểu, tự thiết kế cả ampli khuếch đại và loa. Tuy định hướng chính của Baletta vẫn là loa nhưng nhờ những trải nghiệm trong quá trình chế tạo ampli đã giúp ông rất nhiều trong việc thiết kế và tối ưu bộ phân tần trong các thiết kế loa sau này.

 

Vào năm 1993, một dấu mốc đã làm thay đổi cả định hướng sự nghiệp của Roberto Baletta khi ông gặp cô gái đến từ thủ đô Prague, Czech, và sau này trở thành vợ ông. Baletta quyết định di chuyển đến sống và lập nghiệp tại Prague. Ban đầu, Baletta gặp rất nhiều những khó khăn về rào cản ngôn ngữ, văn hóa nhưng cái khó nhất vẫn là tìm được những nhà cung cấp vật liệu cho những thiết kế loa. Mặc dù đã tìm đến hàng chục những đơn vị chuyên gia công gỗ nhưng tất cả đều không đáp ứng đủ điều kiện khắt khe của Baletta và ông đã quyết định chọn hướng tự chế tạo thủ công toàn bộ thùng loa của mình. Roberto Baletta làm việc ngay tại tầng hầm của ngôi nhà ở Vinohrady thuộc thủ đô Prague, Czech với vô vàn những khó khăn trong buổi đầu lập nghiệp. Thậm chí ông đã từng bị cướp sạch mọi dụng cụ máy móc chỉ trong một đêm và tất cả lại phải đầu tư lại từ đầu. Chính niềm đam mê đã giúp Roberto Baletta từng bước phát triển Xavian thành một thương hiệu loa nổi tiếng khắp thế giới và được xem như một di sản âm thanh với những thiết kế đậm chất thủ công truyền thống Italy.

Xavian Audio với những bước phát triển vững chắc

Xavian Audio chính thức có mẫu loa đầu tiên XN-225 vào năm 1995, đó cũng là model mang tính lịch sử của hãng. Xavian XN-225 có thiết kế thùng kín, 2 đường tiếng, khi đó hãng sử dụng driver của Peerless và Audax. Đây cũng chính là thiết kế mà Roberto Balleta đã ấp ủ và phát triển dở dang từ khi còn ở Turin. Các mẫu loa Xavian XN-225, XN125 kể từ khi ra mắt đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nội đĩa và bắt đầu có được những đơn hàng xuất khẩu đầu tiên. Năm 1997, Xavian có tổng cộng 10 lao động làm việc ngay trung tâm Prague. Chỉ sau 3 năm, hãng đã phải di dời toàn bộ nhà xưởng về phía Tây Bắc thành phố và mở rộng diện tích lên 500 m2. Bên cạnh các khu vực lắp ráp, kiểm tra, phòng nghe…, phần lớn diện tích nhà xưởng của Xavian phục vụ cho các công đoạn xử lý gỗ và chế tác thùng loa.

 

Trong những năm gần đây, đặc biệt kể từ năm 2011, Xavian Audio có thêm sức mạnh mới khi nhà thiết kế loa nổi tiếng David Hyka về đầu quân cùng làm việc với Roberto Balleta. Kết quả của sự hợp tác này là một loạt thiết kế ấn tượng ra đời như XN Virtuosa , XN 125 Junior, XN Piccola, XN Carisma và đặc biệt là dòng loa Bonbonus với chất lượng thiết kế, gia công và trình diễn vượt tầm những đối thủ cùng phân hạng.

 

Nhu cầu về mở rộng sản xuất để đáp ứng lượng cung cho hơn 20 đại lý và nhà phân phối trên khắp thế giới đã buộc Xavian một lần nữa thay đổi đại bản doanh đến Hostivice, phía Tây Prague, vào tháng 10/2013. Nhà máy mới của Xavian có diện tích trên 1.300m2. Mặc dù mở rộng các khâu sản xuất và chế tác, hãng luôn giữ qui chuẩn nghiêm ngặt ở khâu kiểm tra chất lượng. Hiện Xavian Audio có đến 3 phòng nghe thẩm âm, thực hiện kiểm tra ở khâu đâu vào lẫn đầu ra trên từng đơn vị sản phẩm một.

Triết lý khắt khe, mang đậm nghề mộc truyền thống Italy

Roberto Baletta là một người rất mê đồ mộc truyền thống Ý, đặc biệt là những món đồ được làm tay từ những thợ thủ công lâu năm. Trong một bài phỏng vấn, ông cho biết: “Đối với tôi, gỗ như một phần không thể thiếu của cuộc sống, nó là một trong số rất ít những vật liệu có linh hồn, mang lại sự ấm áp và xúc cảm tự nhiên”. Sự đam mê âm nhạc và đồ gỗ mỹ nghệ của Balatta đã tạo nên triết lý của thương hiệu Xavian, coi mỗi sản phẩm như một tác phẩm chế tác thủ công truyền thống nhằm mang lại chất lượng trình diễn gần nhất với chất âm tự nhiên.

 

Mặc dù chọn Czech là nơi đặt nhà máy sản xuất nhưng hầu hết những ai có dịp đến tham quan Xavian đều có chung cảm nhận như đang ở một xưởng mộc của Ý. Bạn sẽ không tìm thấy nhiều máy móc mà thay vào đó là những người thợ thủ công đang chậm rãi chế tác những chiếc thùng loa với những đồ nghề của thợ mộc. Mặc cho hầu hết các nhà sản xuất loa lớn nhỏ trên thế giới đều hiện đại hóa các công đoạn xử lý gỗ cũng như cắt, dán nhằm rút ngắn thời gian sản xuất nhưng Roberto Baletta cho đến thời điểm hiện tại vẫn trung thành với các trình tự gia công theo truyền thống nghề mộc tại quê hương mình.

 

Những quy trình từ chọn lựa, ủ phơi, xử lý gỗ tại Xavian Audio đều được Baletta thực hiện theo nguyên tắc của những nghệ nhân gỗ mỹ nghệ. Việc tuân thủ những quy trình ủ gỗ không chỉ tiêu tốn thời gian mà còn đòi hỏi nhà xưởng diện tích lớn, nhưng với Baletta, ông hoàn toàn tin rằng việc để cho gỗ có thời gian “nghỉ ngơi” giúp mang lại một chất lượng âm thanh tốt hơn. Một trong những công nghệ làm thùng quan trọng của Xavian chính khâu ghép mộng các cạnh thùng giúp tạo nên kết cấu thùng loa vững và gần như liền khối. Để ghép các cạnh thùng loa với nhau, thông thường các nhà sản xuất chỉ chạy vát mép đơn giản sau đó sử dụng keo tổng hợp định hình và phủ ngoài veneer. Một số nhà sản xuất cầu kỳ hơn thì chạy phay rãnh để ghép. Thùng loa Xavian thường rất dày, ngoài việc chống rung, yêu cầu về độ dày của thùng phải từ 16mm trở lên bởi hãng sử dụng kết cấu chốt mộng âm/dương đôi, tức phải 2 cặp mộng trên cùng một cạnh thùng. Sự dụng kiểu ghép mộng đôi này ngoài việc đảm bảo thẩm mỹ tinh tế còn giúp các mặt của thùng loa tạo nên một kết chắc chắn, đồng bộ, hạn chế được các rung cộng hưởng. Tuy nhiên, kỹ thuật làm rãnh mộng đôi đòi hỏi các nghệ nhân có tay nghề cao, bởi chỉ cần sai lệch 1/10mm cũng đủ làm hỏng kết cấu mộng ghép, và tấm ván thùng loa sẽ trở thành đồ phế phẩm.

 

Một kỹ thuật cầu kỳ khác cũng được Roberto Baletta ứng dụng trong quá trình chế tác loa Xavian Audio. Trong sản xuất, đường kính mặt kim loại ngoài của cùng một loại driver ít nhiều có sự chênh lệch do quá trình gia công cũng như sự giãn nở của kim loại. Thường khi chế tạo thùng loa, mặt trước khoét lỗ đặt driver sẽ được lấy theo một kích thước chuẩn (theo thông số đường kính của driver) nên ở một số loa hi-end chúng ta vẫn thấy đôi khi có một khoảng hở nhất định giữa mép ngoài của mặt driver và lỗ khoét trên mặt trước của thùng loa. Xavian Audio không chấp nhận điều đó. Với mỗi một bộ driver ứng với mỗi thùng loa, các nghệ nhân đều cẩn thận lấy rập chính xác đường kính ngoài, sau đó mới tiến hành khoét lỗ ở mặt thùng loa. Cách làm này sẽ giúp mặt driver vừa khít và liền với “mặt tiền” của thùng loa. Trước khi được phủ veneer, một công đoạn tưởng chừng như đơn giản nhưng vô cùng quan trọng đó là xử lý bề mặt thùng cũng được Baletta đòi hỏi rất cao. Xavian Audio không gọi những người thợ của mình là thợ thủ công, họ chính là những nghệ nhân. Việc đánh mịn xử lý bề mặt thùng loa được những người có tay nghề lâu năm đảm nhiệm. Công đoạn này tốn rất nhiều thời gian, trong quá trình xử lý, các nghệ nhân sẽ sử dụng đôi tay của mình để cảm nhận độ mịn trên bề mặt. Toàn bộ veneer làm thùng loa Xavian được lựa chọn từ những nhà cung cấp hàng đầu tại Châu Âu.

 

Tất nhiên, một thương hiệu loa tốt không chỉ dựa vào thiết kế thùng loa mà còn phải kể đến hệ thống loa con. Bên cạnh một số nhà cung cấp từ Ý, loa Xavian Audio sử dụng hầu hết các củ driver từ nhà cung cấp Scan-Speak danh tiếng. Riêng Roberto Baletta thường xuyên làm việc trực tiếp phòng nghiên cứu và phát triển của Scan-Speak, đa phần các driver được Xavian Audio đặt hàng theo tiêu chuẩn riêng của hãng. Toàn bộ các driver đều được Xavian Audio kiểm tra rất cẩn trọng về các thông số và nhất là độ “matching” theo từng cặp ứng với từng đôi loa một. Không chỉ có driver, toàn bộ các linh kiện như tụ, cuộn cảm, trở… cũng đều phải tuân theo qui trình kiểm tra từng chiếc một do chính Baletta đặt ra. Hai điểm khá thú vị nữa khi nhắc đến loa Xavian Audio chính là toàn bộ các ống thoát hơi đều được gia công bằng nhôm và các mác ghi thương hiệu cũng như tên loa bố trí phía sau gần cầu loa được chế tác bằng da rất “classic”.

 

Những thiết kế loa ấn tượng của Xavian Audio

Xavian XN 125 Junior

Vẫn dựa trên concept của phiên bản đầu tiên XN 125 ra mắt từ năm 1997, loa bookshelf Xavian XN 125 Junior sở hữu thùng loa dày đến 22mm với thiết kế mặt nghiêng để tối ưu đồng pha giữa bộ đôi driver. XN 125 Junior được trang bị tweeter nổi tiếng Ring Radiator của Scan-Speak đường kính 26mm, driver mid/bass 150mm cũng do Scan-Speak cung cấp nhưng được đặt hàng theo thiết kế riêng. Đôi bookshelf XN 125 Junior được đánh giá cao bởi khả năng thể hiện được chất âm chuẩn xác tương đồng với các mẫu loa LS3/5 huyền thoại nhưng có ưu điểm về mặt không gian trình diễn cũng như dễ set-up và không đòi hỏi ampli công suất lớn.

 

Xavian XN Virtuosa

XN Virtuosa là thiết kế loa đầu bảng của Xavian có kết cấu 3 đường tiếng 3 driver với dải tần rộng từ 30-30.000Hz. Virtuosa là mẫu loa đoạt nhiều giải thưởng âm thanh nhất của Xavian. Đôi loa cột mang thiết kế mặt vát nghiêng cao 1m nặng 35kg có ưu điểm trình diễn với sự hòa hợp giữa các dải tần rất tốt, tạo nên một dải âm liền lạc.

 

Để có được ưu điểm này, ngoài kết cấu thùng loa được chăm chút, XN Virtuosa còn đầu tư rất nhiều vào hệ thống driver. Loa có driver tweeter Ring Radiator 26mm của nguyên hãng Scan-Speak, riêng cả loa mid/bass và woofer đều là những thiết kế driver được đặt hàng riêng. Với kết cấu màng giấy kết hợp carbon, bộ driver mid và woofer được Xavian đặt hàng Scan-Speak với những thông số âm thanh được tối ưu hóa sao cho phù hợp với thùng loa và nhất là ăn khớp với loa tweeter. XN Virtuosa còn được đánh giá cao nhờ yếu tố không kén ampli và đặc biệt thể hiện độ động và sân khấu rất hoành tráng khi chơi nhạc classic, vốn là những đặc tính mà audiophiles chỉ có thể tìm thấy ở những đôi loa đắt gấp nhiều lần tiền hơn.

 

Xavian Dolce Musica Bonbonus

Sự thành công của Dolce Musica Bonbonus được khẳng định ngay từ khi đôi loa này mới trình làng vào cuối năm 2012 bởi những giải thưởng và các review 5 sao của nhiều tờ báo âm thanh lớn cũng như các bình luận tích cực ở nhiều diễn đàn âm thanh khu vực Bắc Âu, nơi được xem là cái nôi của ngành công nghiệp loa. Xavian Bonbonus tuy có mức giá ở tầm bình dân nhưng vẫn được đặc quyền trang bị công nghệ chế tạo loa thủ công với mặt ván dày đến 16mm. Hai lỗ thoát hơi ở phía trước cũng loa cũng được thiết kế bằng nhôm thay vì ống nhựa.

 

Tuy định vị ở mức giá tầm trung nhưng Xavian đã đầu tư rất nhiều cho hệ thống driver của loa. Cụ thể loa tweeter 26mm của Bonbonus có màng dome lụa được xử lý bề mặt để chóng chói âm cao, woofer mid/bass có kết cấu cầu kỳ hơn, sử dụng màng giấy 132mm. Riêng cuộn dây voice-coild của driver này làm bằng nhôm với phần ống lõi sử dụng vật liệu kaptop cao cấp chống nhiễm từ chịu nhiễu cực tốt. Để khai thác hiệu suất tối đa của driver này, hãng trang bị nam châm rất lớn, đồng thời ứng dụng thiết kế màng loa hình sóng kép ngăn tối đa nhiễu cộng hưởng trên mặt màng. Trải nghiệm chất âm của Bonbonus rất gần với đàn anh XN 125 về độ chi tiết và chính xác, đồng thời mức độ nhiễu ở dải cao và trầm được duy trì ở mức thấp đáng kể. 

 

Nguồn: Nghe Nhìn Việt Nam/Tú Lệ