Trong kỳ này chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về các lỗi thường gặp khi sử dụng loa cũng như một vài lỗi bài trí khác trong phòng xem phim.
Để loa chính và subwoofer cùng chơi một quãng âm trầm
Sử dụng loa chính để chơi hết tất cả các dải trong đáp tuyến tần số, ngay cả khi trong đó có những quãng trầm vốn do subwoofer thể hiện sẽ đem đến cảm giác về bass nặng hơn, nhưng đổi lại đáp tuyến tần số sẽ bị hẹp hơn so với bình thường. So với loa LCR hoặc các loa sàn đứng thông thường, âm bass có quãng âm thấp hơn khoảng 1 quãng tám. Cần hiểu rằng loa chính rất hiếm khi được thiết kế có đáp tuyến tần số sâu quá 30Hz, và ngay cả khi có như vậy thì âm lượng ở các dải trầm cũng không bao giờ vượt quá 110dB. Chưa kể, vị trí đặt loa thường cách xa tường, vì thế khả năng âm bass có thể khớp với nhau chính xác cũng rất khó.
Bên cạnh đó, việc cắt quãng tần số từ 80Hz trở xuống khỏi loa đằng trước cũng đem lại khá nhiều lợi ích. Trước hết, việc này có thể tối ưu công suất hoạt động an toàn của loa, đồng thời giảm méo tiếng cho driver woofer hoặc midwoofer do khoảng hành trình của loa cũng được rút ngắn lại. Năng lượng từ ampli có thể tập trung vào các dải khác tốt hơn thay vì phải để dành quá nhiều cho các dải trầm tức thời tiêu hao quá nhiều năng lượng. Nhìn chung, với quãng trầm 80Hz trở xuống, hãy để subwoofer đảm nhận.
Một trong những ví dụ minh hoạ rõ nhất cho hiệu ứng Doppler là âm thanh của tiếng còi tàu khi tàu đến gần; âm thanh này thay đổi về cao độ khi tàu đi qua. Điều này là khi đang trên đường chạy tới, tốc độ âm thanh sẽ cộng với tốc độ của tàu, nhưng khi đi qua, công thức này thay đổi thành tốc độ âm thanh trừ đi tốc độ của tàu. Màng loa nón chuyên tái tạo tần số thấp sẽ phải tuân theo hiệu ứng Doppler khi chơi ở tần số cao hơn.
Sử dụng màn hình quá lớn so với căn phòng và vị trí ngồi
Màn hình quá lớn sẽ làm mất độ chi tiết, độ tương phản, mức nền tối và độ sáng. Nếu như toàn bộ tầm nhìn chỉ có thể bao quát được nửa khung hình, người xem hiển nhiên sẽ bị mất khá nhiều chi tiết. Do đó, ở những nơi như rạp hát, vị trí ngồi lý tưởng nhất là ở hàng ghế giữa, cách hàng ghế đầu vài dãy là được. Tỉ lệ độ rộng màn hình : khoảng cách xem ở mức 1:1 sẽ là quá gần. Thế nhưng, màn hình quá nhỏ thậm chí còn tệ hơn bởi nó có thể làm hỏng bố cục, khiến cho hệ thống không tương xứng. Một lỗi thường gặp hiện nay ở rất nhiều hệ thống nghe nhạc kiêm xem phim là sử dụng loa quá to, đôi lúc có thể ngang bằng một chiếc tủ lạnh trong khi màn hình sử dụng chỉ là một chiếc TV màn hình phẳng 42 inch, khá khập khiễng so với tổng thể.
Tạo cảm giác rối mắt ở phòng xem
Một trong những nguyên tắc đầu tiên khi xây dựng rạp hát tại nhà là không làm tường hoặc trần sáng màu, bởi ở những trường đoạn có ánh sáng mạnh trong phim, tường và trần sáng màu có thể khiến cả căn phòng trở nên sáng quá mức, chẳng cần phải bật đèn. Ngoài ra, những cặp loa hoàn thiện bên ngoài bằng sơn bóng cũng dễ phản chiếu ánh sáng, khiến người xem bị mất tập trung.
Nếu điều kiện cho phép, hãy dịch chuyển hết các thiết bị như ampli hay nguồn phát sang một bên để không chắn màn hình. Những chiếc ampli lớn với màn hình LED hay đồng hồ đo mang đèn nền phát sáng sẽ khiến người xem khó tập trung vào hoạt cảnh trên phim, vì thế chúng thường được đặt ở những kệ kê sát tường cạnh chứ không phải ở phía trước màn hình. Những phòng xem phim tại nhà chất lượng nhất thường được kiểm soát ánh sáng tốt, đem lại cảm giác như hình ảnh nổi lên từ giữa không trung chứ không phải do máy chiếu phát lên màn chiếu nữa.
Tất cả các loa đều đặt âm trần
Mặc dù đây là một lỗi khá ít gặp nhưng không phải chưa từng xảy ra. Sử dụng loa âm trần hướng từ trên xuống để thay thế loa trước và loa trung tâm hoàn toàn đi ngược lại với các nguyên tắc xây dựng rạp hát tại nhà. Thế nhưng ở những căn hộ lớn, hiện đại, đôi lúc chúng ta có thể bắt gặp những hệ thống như vậy. Loa có tweeter chỉnh hướng được không phải là giải pháp cho những hiện tượng âm thanh không ăn khớp so với hình ảnh.
Dù vậy, không thể phủ nhận rằng loa âm trần hoạt động khá ổn với AV receiver, và xu hướng tương lai ngày càng hướng đến sự đơn giản hoá, do đó loa âm trần hay âm tường sẽ là một phần không thể thiếu của cuộc sống hiện đại.
Thêm module super tweeter cho loa đã có sẵn
Nếu như đã có sẵn hệ thống loa đa kênh và muốn nâng cấp lên chuẩn Dolby Atmos bằng cách lắp các module loa hướng trần thì đó là điều khá dễ hiểu. Tuy nhiên, có không ít người k hệ thống loa đa kênh và muốn nâng cấp lên chuẩn Dolby Atmos bằng cách lắp các module loa hướng trần thì đó là điều khá dễ hiểu. Tuy nhiên, có không ít người chẳng có ý định nâng cấp lên Dolby Atmos mà lại thích gắn một module super tweeter bé xíu trên nóc loa. Thực ra, nếu nhà sản xuất muốn lắp thêm module super tweeter (chẳng hạn như Tannoy), từ lúc thiết kế họ đã làm như vậy rồi. Các module tweeter bổ sung thường rất khó phối hợp nhất quán với driver tweeter gốc, ngay cả khi chất lượng có tốt hơn đi chăng nữa.
Nếu như chỉ muốn tăng cường dải cao, người dùng có thể chỉnh EQ trên receiver tăng thêm 3dB cho các dải từ 10kHz đến 20kHz. Đây là điều không một super tweeter nào có thể làm được. Và cần nhớ rằng khi thêm module super tweeter, module đó sẽ tương tác với driver tweeter chính.
Khoảng cách giữa trục của hai driver tweeter này không được lớn hơn độ dài bước sóng của tần số cắt, nếu không sẽ gây ra hiện tượng lobing. Lobing là hiện tượng hai driver đặt cạnh nhau cùng phát ra một dải tần số, khiến cho âm thanh không còn tỏa ra xung quanh theo quỹ đạo hình cầu nữa mà trở nên có hướng tính, khiến cho một dải âm ở một vị trí nào đó nghe rất tốt nhưng ở vị trí khác không thể tốt bằng. Trong trường hợp xấu hơn, chúng còn lệch pha thời gian và tạo nên hai âm thanh khác nhau hoàn toàn.
Tỷ lệ khung hình (aspect ratio) không chuẩn
Với xu hướng full HD hoá như hiện nay, có lẽ không còn mấy người gặp phải hiện tượng này nữa. Tuy nhiên, cách đây vài năm, khi mà có rất nhiều video cũ chưa được HD hoá, tỉ lệ khung hình của chúng chỉ là 4:3 thay vì 16:9, vì thế khi đưa lên màn chiếu sẽ xuất hiện các vạch đen ở dọc hai bên màn hình. Công nghệ cho phép chỉnh lại tỷ lệ khung hình, nhưng làm như vậy cũng khiến cho hình ảnh bị biến dạng đi khá nhiều và điều này có thể ảnh hưởng không nhỏ đến trải nghiệm của người xem.
Nguồn: tapchihifi.com
